Alternatif eğitim sistemleri hakkında yıllardır okuyorum. Bilimsel makalelerin yanı sıra, zorunlu kitle eğitimi dışındaki sistemlerle çocuklarını eğiten ailelerin tecrübelerini de merak ediyorum. Bu konuda en çok kişisel bloglara başvuruyorum. Aşağıdaki yazıyı kendime ve şu anda içinde bulunduğum yaşantıya çok yakın buldum. 4 çocuk annesi, ABD Arizona'da yaşayan Jeniffer McGrail'in yazısı (tercümedeki olası hatalarım affola):
"Ev okulları ya da okulsuz eğitim ile ilgili tek kaygım çocukların sosyalleşemeyecek olmaları."
Bu ifadeyi dün okudum. Ama elbette bu tür bir itirazı ilk duyuşum değildi (son duyuşum da olmayacak). Ev okulunu tercih etmiş herhangi bir ailenin de söyleyeceği gibi, bu ifade bizim biteviye, bıktırıcı olacak kadar sık duyduğumuz bir itirazdır. Hem de çok sık… Ev okulu ile ilgili şüpheye yer bırakmayacak şekilde, kesinkes kendisinden emin bir ifade olarak, en sık karşılaşılan yorum, soru ve yanlış inançtır. Pek çok gün bu tür bir yorumu duyup, duymazlıktan gelirim. Çok defasında kendimi “Gerçekten mi? Ah, gerçekten mi?” diye inlememek için zor tutarım. Çoğu kişinin sosyalleşmek kelimesinin ve ev okulu teriminin ne ifade ettiklerinden habersiz ve aslında ne söylediklerinin de tam farkında olmadıklarını düşünerek kendimi sakinleştiririm.
Ama sonunda anladım ki sosyalleşmemek kaygısı, ev okulu yapan bizler için ne kadar anlamsız olursa olsun, pek çok insanın paylaştığı ortak bir kaygıymış. Eğer bir kerecik bile olsa bu konuda bir açıklama yapmazsam kendime, çocuklarıma ve ev okulu topluluğuma büyük bir kötülük yapmış olacağıma karar verdim.
İşte sadece bir kez ve herkes için sosyalleşme (toplumsallaşma) sorusuna benim cevabım:
İşte çocuklarımın sosyalleşememesinin nedeni:
Ev okulu yapmaya karar verdiğimizde ilk çocuğum Spencer henüz bebekti. Dolayısıyla sosyalleşmek için henüz birkaç yılı daha olduğunu düşünmüştüm.
Eleştiride bulunanların haklı çıkmasına izin veremezdim, başarısız bir ebeveyn gibi görünmek istemiyordum. Bu nedenle yapacağım en son iş bile olsa çocuğumu sosyalleştirmeliydim. Ama ne yazık ki hayat bir şekilde akıp gitti. O sırada biz kilisede zaman geçirmekle meşguldük. Büyük anne-babalarımızı ve amca, dayı, hala ve teyzelerimizi ziyaretle zaman geçiriyorduk. Bölgemizdeki yerel kitapçıda düzenlenen hikaye okuma saatlerinde birkaç iyi arkadaş edindik ve onlarla birlikte haftada iki gün düzenlediğimiz oyun grubunda çok eğleniyorduk. Bu arada anne ve çocuk olarak birlikte egzersiz kursuna gittik, yüzme kursuna devam ettik ve bulunduğumuz bölgede uzun ve yavaş yürüyüşler yaptık.
Zaman akıp gitti. Spencer artık "okul çağı"na gelmişti. Ama ben hala sosyalleşmeye ilişkin bir düzenleme yapamamıştım. Ama sorun da etmedim. Yaşı hala küçüktü, henüz sosyalleşebilmek için vakti vardı.
Bu sırada başka bir eyalete taşındık. Bulunduğumuz çevreyi öğrenmeye çalışıyorduk. Yeni insanlarla tanışıp, yeni şeyler keşfediyorduk. Yeni bir kilise bulduk ve orada da yeni arkadaşlar edindik. Ayrıca o dönemde ikinci bebeğim Paxton ailemize katıldı. Yeni bir bebeğin getirdikleri ile de çok meşguldük. Ama böylesi bir yoğunluğun içinde bile emindim ki çok yakında sosyalleşmeyebaşlayabilecektik.
Amasonra gene meşguliyetlerimiz artıverdi. Bulunduğumuz bölgedeki, bölgesel bir ev okulu grubuna katıldık ve iki oğlum da orada arkadaşlar edindiler…ki böylece korktuğum oldu, daha da fazla oyun günlerine katılmamız gerekti. Aşağı yukarı aynı zamanlarda Spencer yavru kurt olarak bir izci grubuna katıldı, bu da artık her hafta en az bir ya da iki geceyi evin dışında geçireceği, ayrıca izci toplantılarına, yemeklerine, derbilerine ve ödül gecelerine katılacağı anlamına geliyordu. Ve küçük bir kasabada oturduğumuzdan dolayı, sokağımızın karşısında komşularımız vardır. Onların kızları da hemen hemen her gün, okuldan sonra bize geliyordu. Konuksever değilmişim gibi davranmak istemedim, nasıl hayır diyebilirdim ki? Zavallı kızcağız bizim sosyalleşme zamanımızı böldüğünü neredenbilebilirdi?
Busırada üçüncü çocuğum Everett doğdu. O sırada Spencer 7, Paxton ise sadece 3,5 yaşındaydı. Sosyalleşebilmeleri için hala zamanım olduğunu düşünüyordum. Ama bu sırada hala izci ve ev okulu grupları ve üç çocuklu bir hayat içinde oldukça meşguldük. Tabii hafta sonlarını bu kapsam dışında tutmam gerekir. Çünkü hafta sonlarımızı annemle babamın kaldıkları bir yaz kampında, onları ve onların arkadaşlarını ziyaret ederek geçiriyorduk. Ya da Massachusetts’deki akrabalarımızı ziyaret ediyorduk. Ya da kız kardeşimin ailesi ile dışarıda takılıyorduk. Ya da şehirde getir götür işlerini yapıp ortalıkta koşturan insanlarla koşturuyorduk. Ya da sokaktaki fakir insanlarla sohbet ediyorduk. Ya da kütüphanede veya pizzacıda veya pastahanede vakitgeçiriyorduk.
Sonra birden bire çıldırdık. Ülkenin diğer ucuna taşınmaya karar verdik. Taşındığımız ilk sene kiralık bir evdeydik. Ama kiralama bile çok fazla sayıda düzenleme, geliş-gidiş, yeni insanlar ve yeni yerler gerektirir. Mesela uydu antenimizi bağlayan bir çocuk vardı. Ya da mobilyalarımızı getiren işçiler. Ayrıca mobilya ve eşya mağazalarına geziler yapmamız gerekiyordu; bu arada kütüphaneyi inceleme gezileri de yapıyorduk. Halka açık havuzda zaman geçiriyorduk. Ayrıca bir de böcek ilaçlama servisinden gelen adam vardı (ki bu bizim için bir ilkti, daha önce hiç böcek ilaçlaması yapan biriyle tanışmamıştık), çocuklarımın isimlerini ezberlemişti ve her gelişinde onlara lolipop getiriyordu. Ayrıca orada başka bir ev okulu grubu bulduk. Ayrıca her an dışarıda futbol oynamaya hevesli bir sokak dolusu çocuk ve sürekli bizim kapının zilini çalıp oğlanların dışarı çıkıp onlarla oynayıp oynayamacağını soran kapı komşularımız da vardı. Sürekli kasırga gibi bir sürü aktivite ile çevriliydik. Şüphesiz ki böylesi bir ortamda çocuklarımın sosyalleşmeye zaman ayırmalarınıbekleyemezdim.
Sonunda bir ev satın aldığımızda artık hayatımızın biraz sakinleşeceğini düşündüm. O sırada Spencer 10 yaşındaydı. Ama diğer çocuklarım için çok da geç olmadığını ümit ediyordum. Başlangıçta her şey çılgıncaydı. Müteahhitlerle konuşuyor, tadilat yapanları izliyor ve kapı komşularımızla mangal yapıyorduk. Ama her şeyin sakinleşeceğini düşünüyordum. Hayat durulmak zorundaydı. Ve sonra…sonra, nihayet biraz sosyalleşmeyebaşlayabilirdik.
Ama işler düşündüğüm gibi gitmedi.
Gene hamileydim ve bu da kadın doğum uzmanına tüm oğlanlarla beraber sık sık gitmem gerekeceği anlamına geliyordu. Dördüncü çocuğum, kızım Tegan doğduktan sonra, başka bir ev okulu grubuna katıldık ve hep birlikte saha gezileri yapmaya başladık (Çevirenin notu: sınıfın dışında, gözlem yapmak için çıkılan okul gezileri). Her üç oğlum da yüzme dersleri alıyorlardı. İlk iki oğlum tekrar izci gruplarına katıldılar. İkinci oğlum Paxton küçük bir lig takımına katıldı, ve üçüncü oğlum Everett da biraz büyüdüğünde abisinin izinden gitti. Everett ayrıca bir jimnastik kursuna başladı ve orada en iyi arkadaşını buldu. Ki bu kurs altımıza birden yeni arkadaşlar kazandırdı. Eşim Mike bizi bazı off-road gruplarına soktu. Bu gruplar düzenli olarak çölde aktiviteler düzenliyorlardı. Kendi başımıza veya diğerleri ile birlikte “geocaching” yapmaya başladık. Taşındığımız bölgede yaşayan ve daha önce tanışmamış olduğum bir kuzenim olduğunu ortaya çıkardık ve şimdi haftada en az birkaç defa, onun 6 aylık tatlı kızına göz kulak oluyoruz. Ayrıca çocuklar ücretsiz bir demokratik okula* gidiyorlar, orada arkadaşlar edindik ve ayda iki defa bölgesel bir kilisenin ev okulu grubuna da devamediyoruz.
Ve bu yıl kesinlikle sosyalleşebilmemiz mümkün görünmüyor. Çünkü yukarıda saydıklarıma ek olarak, bir ay sürecek ülke genelinde bir gezi planlıyoruz. Çeşitli manzaralar görmek, eski ve yeni dostlarımızı ziyaret etmek, akrabalarımızla iletişime girmek ve 4 günlük bir “okulsuz eğitim” konferansına katılmakiçin.
Pes ediyorum.
Benim çocuklarım asla sosyalleşemeyecekler. Bunun için yeterli zamanım yok. Sosyalleşmeye zaman ayırabileceğimi düşündüm, bunu gerçekten istedim ama çocuklar buna zaman ayıramayacak kadar meşguller.
:) Yazı burada bitti. Umarım yüzünüzde bir gülümseme oluşmuştur. Büyükşehirde yaşarken çok çok önemli bir işim olduğunu, deli gibi çalışmak zorunda olduğumu ve çok meşgul olduğumu düşünürdüm. Oysa küçük şehre taşınınca fark ettim ki uzayın içinde bir toz zerresiyim ve dünya bensiz de dönmüş ve dönecek, hayati öneme sahip beslenmeme ne kadar vakit ayırıyorsam, işime de o kadar vakit ayırmam yeterli ve sabahtan akşama kadar deli gibi çalışmak değil, gerçekten hayata dokunmak insanı meşgul kılıyor ve üstelik yeni hayatımda çocuklarımı da dışlamak zorunda değilim, onlarla birlikte de sosyal ve üretken olabilirim... Hissettiklerimi ve aklımdan şimşek hızı ile geçenleri anlatmak gerçekten çok zor. Belki böyle art arda yazarak kendimi ifadeedebilirim. Bu yazı sadece "sosyalleşmek" denen kavramın bir yetişkin gözetiminde, her 50 dakikada bir sıralara oturup yetişkini dinleyip, akabinde 10 dakika beton dökülmüş bahçede oynayan aynı yaş grubu çocuklar arasında mı gerçekleştiği, yoksa hayatın içine karışmış ve değişik yaşlardan, meslek gruplarından insanlar ile etkileşime giren çocukların sırf zorunlu kitle eğitim sistemlerinin sıralarında oturmadıkları için sosyalleşmemiş mi sayılacakları sorularını düşündürmek için bile yeterli...
* Demokratik okullar ile ilgili kitaplar:
Demokratik okullar ile ilgili Türkçe bir yüksek lisans tezi:
Demokratik okullar ile ilgili bir video (ki "democratic schools" ya da "demokratische schule" diye aratırsanız farklı görüntülere de ulaşmanız mümkün):
http://www.youtube.com/watch?v=EUZU-NHxa9c